ជំងឺបេះដូង (Heart Disease) សំដៅលើស្ថានភាពជាច្រើនដែលប៉ះពាល់ដល់បេះដូង។ ជំងឺទាំងនេះអាចប៉ះពាល់ដល់សរសៃឈាមបេះដូង សាច់ដុំបេះដូង សន្ទះបិទបើកបេះដូង ឬចង្វាក់បេះដូង។ ជំងឺបេះដូងគឺជាមូលហេតុចម្បងមួយនៃការស្លាប់នៅទូទាំងពិភពលោក ប៉ុន្តែការយល់ដឹងអំពីរោគសញ្ញានិងការគ្រប់គ្រងកត្តាហានិភ័យអាចជួយការពារនិងកាត់បន្ថយផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរ។
ប្រភេទជំងឺបេះដូងសំខាន់ៗ
មុននឹងស្វែងយល់ពីរោគសញ្ញា សូមស្គាល់ប្រភេទជំងឺបេះដូងមួយចំនួន៖
- ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង (Coronary Artery Disease - CAD)៖ ជាប្រភេទដែលកើតឡើងញឹកញាប់បំផុតដែលបណ្តាលមកពីការរួមតូចឬស្ទះសរសៃឈាមដែលផ្គត់ផ្គង់ឈាមទៅសាច់ដុំបេះដូង។ នេះអាចនាំឲ្យមានការឈឺទ្រូង (Angina) ឬគាំងបេះដូង (Heart Attack)។
- ខ្សោយបេះដូង (Heart Failure)៖ កើតឡើងនៅពេលបេះដូងមិនអាចបូមឈាមបានគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីបំពេញតម្រូវការរបស់រាងកាយ។
- ជំងឺចង្វាក់បេះដូងលោតមិនប្រក្រតី (Arrhythmia)៖ ជាបញ្ហាជាមួយចង្វាក់អគ្គិសនីរបស់បេះដូងដែលបណ្តាលឲ្យបេះដូងលោតលឿនពេក យឺតពេក ឬមិនទៀងទាត់។
- ជំងឺសន្ទះបិទបើកបេះដូង (Valvular Heart Disease)៖ កើតឡើងនៅពេលសន្ទះបិទបើកមួយឬច្រើនក្នុងបេះដូងមិនដំណើរការបានត្រឹមត្រូវ។
- ជំងឺបេះដូងពីកំណើត (Congenital Heart Defects)៖ ជាបញ្ហាបេះដូងដែលមានតាំងពីកំណើត។
រោគសញ្ញាទូទៅនៃជំងឺបេះដូង
រោគសញ្ញានៃជំងឺបេះដូងអាចប្រែប្រួលអាស្រ័យលើប្រភេទនៃជំងឺនិងភាពធ្ងន់ធ្ងររបស់វា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រោគសញ្ញាទូទៅមួយចំនួនដែលគួរប្រុងប្រយ័ត្នរួមមាន៖
- ឈឺទ្រូង (Chest Pain/Angina)៖ អាចមានអារម្មណ៍ថាណែនទ្រូង តឹងណែន ដូចគេសង្កត់ឬចុចនៅបរិវេណទ្រូង។ ការឈឺចាប់នេះអាចរាលដាលទៅដៃ (ជាពិសេសដៃឆ្វេង) ក ថ្គាម ខ្នង ឬពោះ។ វាអាចកើតឡើងពេលធ្វើការធ្ងន់ឬពេលស្ត្រេសហើយបាត់ទៅវិញពេលសម្រាក។
- ដង្ហក់ (Shortness of Breath)៖ មានអារម្មណ៍ពិបាកដកដង្ហើមជាពិសេសពេលធ្វើការធ្ងន់ ពេលគេងផ្ងារឬពេលភ្ញាក់ពីគេងពេលយប់។
- អស់កម្លាំងខុសពីធម្មតា (Unusual Fatigue)៖ អស់កម្លាំងខ្លាំងសូម្បីតែពេលធ្វើសកម្មភាពតិចតួច។
- ហើមជើង កជើងឬជើង (Swelling in Legs, Ankles, or Feet)៖ ដោយសារបេះដូងមិនអាចបូមឈាមបានល្អធ្វើឲ្យសារធាតុរាវកកកុញក្នុងជាលិកា។
- ចង្វាក់បេះដូងលោតមិនប្រក្រតី (Irregular Heartbeats)៖ មានអារម្មណ៍ថាបេះដូងលោតញាប់ លោតរំលងចង្វាក់ ឬលោតយឺតពេក។
- វិលមុខ ធីងធោងឬសន្លប់ (Dizziness, Lightheadedness, or Fainting)៖ បណ្តាលមកពីលំហូរឈាមទៅខួរក្បាលមិនគ្រប់គ្រាន់។
- ក្អករ៉ាំរ៉ៃដែលមានស្លេស្ម៍ពណ៌ផ្កាឈូក (Persistent Cough with Pink or White Mucus)៖ ជាសញ្ញានៃការកកស្ទះសារធាតុរាវក្នុងសួត។
ចំណាំ៖ ចំពោះស្ត្រី រោគសញ្ញានៃជំងឺបេះដូងអាចខុសប្លែកពីបុរសបន្តិចដោយអាចមានការឈឺចាប់មិនច្បាស់លាស់នៅទ្រូង ចង្អោរ ក្អួត ឈឺខ្នង ឬឈឺថ្គាមដោយគ្មានការឈឺទ្រូងធ្ងន់ធ្ងរ។
គ្រោះថ្នាក់នៃជំងឺបេះដូង (ផលវិបាក)
ប្រសិនបើជំងឺបេះដូងមិនត្រូវបានព្យាបាលត្រឹមត្រូវទេ វាអាចនាំឲ្យមានផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរដែលគំរាមកំហែងដល់អាយុជីវិតរួមមាន៖
- គាំងបេះដូង (Heart Attack)៖ កើតឡើងនៅពេលលំហូរឈាមទៅសាច់ដុំបេះដូងត្រូវបានស្ទះទាំងស្រុងបណ្តាលឲ្យកោសិកាបេះដូងងាប់។
- ដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល (Stroke)៖ កំណកឈាមដែលបង្កើតឡើងដោយសារបញ្ហាបេះដូងអាចរសាត់ទៅស្ទះសរសៃឈាមខួរក្បាល។
- ខ្សោយបេះដូង (Heart Failure)៖ បេះដូងបាត់បង់សមត្ថភាពក្នុងការបូមឈាមប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពទៅទូទាំងរាងកាយ។
- ជំងឺសរសៃឈាមគ្រឿងកាយ (Peripheral Artery Disease - PAD)៖ ការរួមតូចនៃសរសៃឈាមទៅកាន់អវយវៈជាពិសេសជើង។
- ស្លាប់ភ្លាមៗ (Sudden Cardiac Arrest)៖ បេះដូងឈប់ដំណើរការភ្លាមៗដោយសារបញ្ហាអគ្គិសនីក្នុងបេះដូង។
ការការពារជំងឺបេះដូង
ការការពារគឺសំខាន់ជាងការព្យាបាល។ អ្នកអាចកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃជំងឺបេះដូងបានតាមរយៈ៖
- គ្រប់គ្រងសម្ពាធឈាមខ្ពស់ ជំងឺទឹកនោមផ្អែម និងកូលេស្តេរ៉ុលខ្ពស់។
- រក្សាទម្ងន់ឲ្យសមរម្យ។
- ហាត់ប្រាណជាទៀងទាត់។
- ទទួលទានអាហារសុខភាពល្អ៖ បន្លែ ផ្លែឈើ គ្រាប់ធញ្ញជាតិពេញលេញ និងកាត់បន្ថយជាតិខ្លាញ់ ជាតិប្រៃ និងជាតិស្ករ។
- ឈប់ជក់បារីនិងកាត់បន្ថយការផឹកស្រា។
- គ្រប់គ្រងស្ត្រេស។
ពេលណាត្រូវទៅជួបគ្រូពេទ្យ?
ប្រសិនបើអ្នកជួបប្រទះរោគសញ្ញាណាមួយដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ ជាពិសេសការឈឺទ្រូង ដង្ហក់ធ្ងន់ធ្ងរ ឬសន្លប់ សូមស្វែងរកការព្យាបាលបន្ទាន់នៅមន្ទីរពេទ្យ។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនិងការព្យាបាលទាន់ពេលវេលាអាចជួយសង្គ្រោះជីវិតអ្នកនិងកាត់បន្ថយផលវិបាករយៈពេលវែង។
សុខភាពបេះដូងគឺជារឿងសំខាន់បំផុតសម្រាប់ជីវិត។ ការយល់ដឹងនិងការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសញ្ញាដែលរាងកាយយើងបង្ហាញអាចជាគន្លឹះក្នុងការរក្សាបេះដូងឲ្យរឹងមាំនិងមានសុខភាពល្អ។ តើអ្នកបានថែរក្សាបេះដូងរបស់អ្នកបានល្អហើយឬនៅ?
ប្រភព៖