ជំងឺទឹកនោមផ្អែម និងការថែទាំ៖ គន្លឹះដើម្បីសុខភាពល្អ
ជំងឺទឹកនោមផ្អែម គឺជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃមួយដែលកើតឡើងនៅពេលដែលលំពែងមិនអាចផលិតអាំងស៊ុយលីនបានគ្រប់គ្រាន់ ឬនៅពេលដែលរាងកាយមិនអាចប្រើប្រាស់អាំងស៊ុយលីនដែលខ្លួនផលិតបានប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ អាំងស៊ុយលីន គឺជាអ័រម៉ូនមួយដែលជួយគ្រប់គ្រងជាតិស្ករ (គ្លុយកូស) ក្នុងឈាម។ កម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមខ្ពស់រ៉ាំរ៉ៃអាចបណ្ដាលឱ្យមានបញ្ហាសុខភាពធ្ងន់ធ្ងរដល់សរីរាង្គផ្សេងៗដូចជា បេះដូង ភ្នែក តម្រងនោម សរសៃប្រសាទ និងសរសៃឈាម។
ការយល់ដឹងអំពីជំងឺទឹកនោមផ្អែម និងវិធីសាស្រ្តថែទាំត្រឹមត្រូវ គឺមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់អ្នកជំងឺដើម្បីអាចរស់នៅបានប្រកបដោយសុខភាពល្អ និងកាត់បន្ថយផលវិបាក។
ប្រភេទនៃជំងឺទឹកនោមផ្អែម
ជាទូទៅ ជំងឺទឹកនោមផ្អែមមានពីរប្រភេទធំៗ៖
- ជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ១ (Type 1 Diabetes)៖ ជាជំងឺអូតូអ៊ុយមីន (Autoimmune disease) ដែលប្រព័ន្ធការពាររាងកាយវាយប្រហារ និងបំផ្លាញកោសិកាដែលផលិតអាំងស៊ុយលីននៅក្នុងលំពែង។ អ្នកជំងឺប្រភេទនេះត្រូវការព្យាបាលដោយការចាក់អាំងស៊ុយលីនរាល់ថ្ងៃ។
- ជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ២ (Type 2 Diabetes)៖ ជាប្រភេទដែលកើតមានច្រើនបំផុត។ រាងកាយមិនប្រើប្រាស់អាំងស៊ុយលីនបានត្រឹមត្រូវ (ភាពស៊ាំនឹងអាំងស៊ុយលីន - Insulin Resistance) ឬលំពែងមិនអាចផលិតអាំងស៊ុយលីនបានគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីបំពេញតម្រូវការរបស់រាងកាយ។ ជំងឺប្រភេទនេះច្រើនជាប់ទាក់ទងនឹងរបៀបរស់នៅ ភាពធាត់លើសទម្ងន់ និងប្រវត្តិគ្រួសារ។
- ជំងឺទឹកនោមផ្អែមពេលមានផ្ទៃពោះ (Gestational Diabetes)៖ កើតឡើងចំពោះស្ត្រីមួយចំនួនអំឡុងពេលមានផ្ទៃពោះ ហើយច្រើនតែបាត់ទៅវិញក្រោយពេលសម្រាល។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វាអាចបង្កើនហានិភ័យនៃការកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ២ នៅពេលក្រោយ។
រោគសញ្ញាទូទៅនៃជំងឺទឹកនោមផ្អែម
រោគសញ្ញាទូទៅមួយចំនួនរួមមាន៖
- នោមញឹកញាប់ ជាពិសេសពេលយប់
- ស្រេកទឹកខ្លាំង
- ឃ្លានខ្លាំង
- ស្រកទម្ងន់ដោយគ្មានមូលហេតុ
- អស់កម្លាំង
- ភ្នែកព្រិល
- មុខរបួសពិបាកជាសះស្បើយ
- រមាស់ស្បែក ឬការឆ្លងមេរោគផ្សិតញឹកញាប់
ការថែទាំ និងការគ្រប់គ្រងជំងឺទឹកនោមផ្អែម
ការគ្រប់គ្រងជំងឺទឹកនោមផ្អែមឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព គឺទាមទារការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ និងការផ្លាស់ប្ដូររបៀបរស់នៅ។ គន្លឹះសំខាន់ៗរួមមាន៖
- តាមដានកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមជាប្រចាំ៖ ការពិនិត្យជាតិស្ករដោយខ្លួនឯងនៅផ្ទះ គឺជាកត្តាចាំបាច់ដើម្បីដឹងពីការឆ្លើយតបរបស់រាងកាយទៅនឹងអាហារ លំហាត់ប្រាណ និងថ្នាំពេទ្យ។ ត្រូវកត់ត្រាលទ្ធផលដើម្បីចែករំលែកជាមួយគ្រូពេទ្យ។
- របបអាហារត្រឹមត្រូវ៖ នេះជាចំណុចគន្លឹះ។ គួរផ្តោតលើ៖
- កាត់បន្ថយការបរិភោគអាហារផ្អែម និងភេសជ្ជៈមានជាតិស្ករ។
- ជ្រើសរើសកាបូអ៊ីដ្រាតស្មុគស្មាញ (Complex Carbs) ដូចជា បន្លែ សណ្តែក គ្រាប់ធញ្ញជាតិទាំងមូល (អង្ករសម្រូប នំប៉័ងអូសាមី) ជំនួសឱ្យកាបូអ៊ីដ្រាតកែច្នៃ។
- បង្កើនការបរិភោគបន្លែ និងផ្លែឈើ ដែលមានជាតិសរសៃខ្ពស់ (Fiber)។
- ជ្រើសរើសប្រូតេអ៊ីនគ្មានខ្លាញ់ ដូចជា សាច់ត្រី សាច់មាន់គ្មានស្បែក និងសណ្តែក។
- កាត់បន្ថយខ្លាញ់ឆ្អែត និងខ្លាញ់ប្តូររូប (Trans Fat)។
- គ្រប់គ្រងទំហំបរិមាណអាហារ (Portion Control)។
- ធ្វើលំហាត់ប្រាណជាប្រចាំ៖ ការដើរ លេងកីឡា ហែលទឹក ឬសកម្មភាពរាងកាយផ្សេងៗយ៉ាងហោចណាស់ ៣០ នាទីក្នុងមួយថ្ងៃ ៥ ថ្ងៃក្នុងមួយសប្ដាហ៍ អាចជួយបន្ថយកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាម បង្កើនភាពប្រែប្រួលនៃអាំងស៊ុយលីន និងជួយគ្រប់គ្រងទម្ងន់។
- ប្រើប្រាស់ថ្នាំតាមវេជ្ជបញ្ជា៖ បើទោះបីជាការផ្លាស់ប្ដូររបៀបរស់នៅមានសារៈសំខាន់ក៏ដោយ អ្នកជំងឺជាច្រើននៅតែត្រូវការថ្នាំគ្រាប់ ឬការចាក់អាំងស៊ុយលីនដើម្បីគ្រប់គ្រងជាតិស្ករ។ ត្រូវលេបថ្នាំតាមការណែនាំរបស់គ្រូពេទ្យជាដាច់ខាត។
- ពិនិត្យសុខភាពជាប្រចាំជាមួយគ្រូពេទ្យ៖ ត្រូវទៅជួបគ្រូពេទ្យជាប្រចាំដើម្បីតាមដានស្ថានភាពជំងឺ ធ្វើតេស្តឈាម A1C (ជាការវាស់វែងជាតិស្ករជាមធ្យមក្នុងរយៈពេល ២-៣ ខែកន្លងមក) និងពិនិត្យមើលផលវិបាកដែលអាចកើតមាន។
- ថែទាំជើង ភ្នែក និងតម្រងនោម៖ ជំងឺទឹកនោមផ្អែមអាចប៉ះពាល់ដល់សរីរាង្គទាំងនេះ។ ត្រូវពិនិត្យជើងជារៀងរាល់ថ្ងៃដើម្បីរកមើលមុខរបួស ឬដំបៅ ពិនិត្យភ្នែកជាប្រចាំជាមួយគ្រូពេទ្យឯកទេស និងធ្វើតេស្តមុខងារតម្រងនោម។
- គ្រប់គ្រងស្ត្រេស៖ ស្ត្រេសអាចធ្វើឱ្យកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមកើនឡើង។ ការធ្វើសមាធិ យូហ្គា ឬសកម្មភាពបន្ធូរអារម្មណ៍ផ្សេងៗអាចជួយបាន។
- ឈប់ជក់បារី និងកាត់បន្ថយជាតិអាល់កុល៖ ទម្លាប់ទាំងនេះអាចធ្វើឱ្យស្ថានភាពជំងឺទឹកនោមផ្អែមកាន់តែអាក្រក់ និងបង្កើនហានិភ័យនៃផលវិបាក។
ជំងឺទឹកនោមផ្អែម គឺជាជំងឺដែលទាមទារការយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ និងការផ្លាស់ប្ដូររបៀបរស់នៅប្រកបដោយវិន័យ។ ការថែទាំខ្លួនឯងបានល្អតាមរយៈការគ្រប់គ្រងរបបអាហារ លំហាត់ប្រាណ ការប្រើប្រាស់ថ្នាំត្រឹមត្រូវ និងការពិនិត្យសុខភាពជាប្រចាំ អាចជួយអ្នកជំងឺរស់នៅបានយ៉ាងធម្មតា និងមានសុខភាពល្អ ព្រមទាំងកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរនាពេលអនាគត។
ប្រសិនបើអ្នកសង្ស័យថាខ្លួនឯងមានរោគសញ្ញាណាមួយនៃជំងឺទឹកនោមផ្អែម សូមទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យដើម្បីធ្វើការពិនិត្យ និងទទួលបានការណែនាំត្រឹមត្រូវ។ ការរកឃើញ និងព្យាបាលទាន់ពេលវេលា គឺជារឿងសំខាន់បំផុត។